W 1994 roku odeszła na Wieczną Wartę Ś.P. Zdzisława Bytnarowa – Matula Polskich Harcerzy – Mama hm Janka Bytnara “Rudego”. Przez pół wieku trwała niezłomnie na straży pamięci Syna. Patronowała drużynom i szkołom przyjmującym patronat Jasia. W 1987 roku w XXIX LO w Łodzi błogosławiła matczyna ręka nowopowstałą 44 Łódzką Drużynę Harcerską “Człapy” przyjmującą imię Jej Syna. Patronat drużyny “rozrósł się” na całą szkołę. 12 września 1997 roku Janek został przewodnikiem ideowym społeczności XXIX LO w Łodzi.
W roku szkolnym 1998/1999 z inspiracji Pani Dyrektor Krystyny Gałązki zrodził się konkurs popularyzujący wiedzę o pokoleniu Polaków, którego postawom, walce i ofiarom zawdzięczamy wolną Rzeczpospolitą, o Armii Krajowej, Szarych Szeregach i bohaterach “Kamieni na szaniec”. Konkurs o nazwie “Arsenał Braterstwa” adresowany był głównie do harcerzy i uczniów szkół podstawowych z terenu Łodzi. Zadanie konkursowe obejmowało prace plastyczne nawiązujące do tradycji walk o niepodległość Polski podczas II wojny światowej. Na zaproszenie odpowiedziało 18 łódzkich szkół podstawowych. Prace plastyczne zaskoczyły pomysłowością i zaangażowaniem autorów. Przelane na papier refleksje młodych ludzi świadczyły o niegasnącej aktualności idei BRATERSTWA I SŁUŻBY, o popularności “Kamieni na szaniec”. Podsumowaniem Konkursu, w rocznicę Akcji pod Arsenałem, był turniej wiedzy. Realizując popularyzatorską ideę konkursu wszyscy jego uczestnicy zostali jednakowo nagrodzeni przywiezionymi wprost z Wydawnictwa “Nasza Księgarnia” egzemplarzami “Kamieni na szaniec” ze wspaniałą przedmową – gawędą Barbary Wachowicz.
Pierwszy Konkurs nosił nazwę “Arsenał Braterstwa”.
Arsenał to magazyn broni.
Braterstwo to najpotężniejszy oręż, pozwalający przeciwstawić się złu.
Drugi Konkurs w roku 1999/2000 otrzymał nazwę “Arsenał Służby”. Silni braterstwem sami stajemy się arsenałem dobrych uczynków, ludzkich odruchów. Celem drugiej edycji Konkursu było wyzwolenie w młodych Polakach gotowości służenia innym – niesienia pomocy tam, gdzie dostrzeżona zostanie jej potrzeba. Nie zmienił się cel popularyzatorski Konkursu – o pokoleniu, którego “naście” lat naznaczone zostało dojrzałością, bohaterstwem i męczeństwem podczas II wojny światowej. Konkurs obejmował dwa zadania: podjęcie i kontynuowanie przez co najmniej pół roku służby na rzecz bliźniego w myśl motta zaczerpniętego z dorobku Aleksandra Kamińskiego “Życie tylko wtedy jest coś warte i tylko wtedy daje radość, kiedy jest Służbą!” oraz pracę pisemną na jeden z sześciu zaproponowanych tematów, dotyczących różnych aspektów służby dla bliźniego, społeczeństwa, Ojczyzny. Wzorem pierwszej edycji każdy z uczestników Konkursu został jego zwycięzcą. Nagrody – książki Barbary Wachowicz “Malwy na lewadach” oraz “Dom Sienkiewicza” wręczała wraz z Autorką wnuczka Henryka Sienkiewicza – Maria Sienkiewicz. Nagrody specjalne ufundowało Stowarzyszenie Żołnierzy Batalionu “Zośka”.
Trzecia i czwarta edycje Konkursu to “Arsenał Pamięci”. Jego mottem jest cytat z III Księgi “Dziadów” Adama Mickiewicza: “Jeśli zapomnę o Nich, Ty, Boże na niebie zapomnij o mnie”. Ulotka będąca zaproszeniem do udziału w Arsenale Pamięci wysłana do wszystkich szkół ponadpodstawowych i drużyn harcerskich Łodzi nawoływała:
“Historia i kultura Narodu to ludzie, przedmioty i miejsca. Ludzie odchodzą. Zostaje po nich PAMIĘĆ. Zostają miejsca – domy, mieszkania, mury, place, ulice. Zostają przedmioty – kiedyś: rekwizyty na scenie historii a dziś: bezcenne pamiątki narodowej tradycji. Ich los nie jest pewny! Ludzka niewiedza, bezmyślność lub ignorancja skazują te okruchy pamięci na zagładę. Nie pozwólmy na unicestwienie istniejących jeszcze śladów historii. To na nich opiera się nasz DOM – Ojczyzna. Udowodnijmy ludziom od których decyzji zależy ocalenie lub zniszczenie śladów naszej narodowej historii i kultury, że “Ojczyzna” nie jest dla młodych Polaków pojęciem obojętnym i ogólnym, lecz bliskim i opartym na konkretach.
Żyją wśród nas bohaterowie wydarzeń czasów wojny i powojennych – żołnierze, więźniowie obozów koncentracyjnych i jenieckich, więźniowie stalinowskich łagrów, sybiracy, ofiary politycznych represji. Istnieją jeszcze nie zatarte ślady naszej historii i kultury odchodzącego XX wieku – miejsca wydarzeń, ślady na murach, domy, dokumenty, fotografie, drobne przedmioty, kapliczki, zagubione w lasach opuszczone i zapomniane mogiły.”
W Konkursie 2000/2001 i przygotowywanej na podsumowanie Arsenału Pamięci wystawie wzięło udział 35 uczniów. Wydaje się, że utrudniony przepływ informacji spowodował, że oprócz 30 uczniów XXIX LO udział Arsenale Pamięci wzięła jedna 4-osobowa drużyna z Gimnazjum Publicznego nr 6 im. ks. Stanisława Konarskiego oraz 1 harcerka z 18 ŁDH “Wierchy”. Samorząd Uczniowski XXI LO im. Bolesława Prusa przysłał informację o zrealizowanym już zadaniu o idei bliskiej Arsenałowi Pamięci. Poza konkursem już po raz drugi gościmy dokonania druha harcmistrza Wacława Kononowa z Białej Podlaskiej, któremu idea arsenałowa bardzo przypadła do serca.
Podsumowanie Konkursu “Arsenał…” co roku jest okazją do spotkania młodzieży XXIX LO im. hm Janka Bytnara “Rudego” z ludźmi którzy swoim życiem zapisywali znane i nieznane karty narodowej historii – żołnierzami Polski Walczącej – Armii Krajowej i Szarych Szeregów. Na spotkanie w dniu 30 marca 2001 przybyli m. in.:
» Żołnierze Batalionów “Zośka”, “Parasol”, “Miotła” z pocztami sztandarowymi,
» Uczestnik historycznej Akcji pod Arsenałem prof. Kazimierz Łodziński “Markiz”,
» Żołnierze Szarych Szeregów Chorągwi Łódzkiej z Komendantem Ula “Kominy” harcmistrzem Dominikiem Patorą z Pocztem Sztandarowym,
» Byli więźniowie obozów koncentracyjnych, a wśród nich bohaterska harcerka konspiracyjnej drużyny “Mury” w obozie w Ravensbrück harcmistrzyni Anna Burdówna,
» Kilkunastu kawalerów najwyższego wojennego odznaczenia – Krzyża Orderu Virtuti Militari,
» Prof. Juliusz Englert z Londynu (syn dyrektora Warszawskiego Arsenału, więzionego przez Niemców po Akcji odbicia “Rudego”,
» Uczestnicy “Małego Arsenału” – akcji odbicia bez jednego strzału 80 więźniów politycznych z więzienia w Łowiczu 8 marca 1945 roku,
» Przyjaciele Szkoły z niezawodnym, całym sercem oddanym młodzieży “Zośkowcem” – łodzianinem Wiktorem Matulewiczem “Luxorem” oraz Pierwszym Kapelanem łódzkiej “Solidarności” Ojcem Stefanem Miecznikowskim na czele,
» Delegacje ze sztandarami: bratniego Zespołu Szkół Zawodowych nr 2 im. “Rudego” z Kalisza, oraz XXXIII LO im. Armii Krajowej w Łodzi,
» Delegacje i poczty sztandarowe Chorągwi Łódzkiej i Hufca ZHP “Promieniści”.
Szczególną rolę we wszystkich arsenałowych spotkaniach w XXIX LO pełni niestrudzona na Ojczyzny szańcach, rozmiłowana we wszystkim co polskie, w ideach harcerskich i tradycjach Szarych Szeregów, laureatka “Złotoustego Chryzostoma” i “Orderu Uśmiechu” – pisarka Barbara Wachowicz. Jej gawędy przybliżają odległe wydarzenia tak, że stajemy się nieomal ich naocznymi świadkami a historyczne postaci, które na Jej słowa zstępują z piedestału, stają się ludźmi barwnymi i bliskimi – przyjaciółmi słuchacza. W gawędzie wzięli także udział łączniczka “Parasola” – “Kama” oraz “Świst” – Sekretarz Środowiska Żołnierzy Baonu “Zośka”. Żołnierze “Zośki” wręczyli także własne nagrody i Medale 55-lecia Batalionu “Zośka” autorom najciekawszych prac Konkursowych oraz organizatorom Arsenału Pamięci. Izba Patrona przy XXIX LO wzbogaciła się o unikalne materiały poświęcone Jankowi Bytnarowi oraz o plakietę z Krzyżem Harcerskim z dedykacją dla istniejącej 40 lat temu 44 Łódzkiej Drużyny Harcerskiej im. “Rudego” od Aleksandra Kamińskiego. Były harcerz tej drużyny hm Czesław Bolanowski przekazał te pamiątki działającej od 15 lat przy XXIX LO drużynie pod tym samym patronatem i o tym samym numerze.
ARSENAŁ PAMIĘCI 2001/2002 podsumowany został 22 marca 2002 roku. Po raz pierwszy uczestnikami i laureatami Konkursu były osoby spoza Łodzi. Konkurs nieśmiało zaczął więc zataczać coraz szersze kręgi. W roku 2002 laureatami zostało 26 uczennic i uczniów z 10 szkół ponadpodstawowych Łodzi oraz po 1 osobie z Poznania i Gniezna.
Uroczystość odbyła się po raz pierwszy poza murami XXIX LO. Wspaniała Sala Lustrzana użyczona z serca przez Muzeum Historii Miasta Łodzi po brzegi została zapełniona. Uczestnicy i Goście Arsenału, mieli okazję zwiedzić prezentowaną w Muzeum Wystawę Barbary Wachowicz “Kamyk na szańcu – opowieść o druhu Aleksandrze Kamińskim i Jego Bohaterach, harcerzach Szarych Szeregów” wzbogaconą o ekspozycję ARSENAŁU PAMIĘCI przygotowaną przez uczniów XXIX LO im. hm Janka Bytnara “Rudego” w Łodzi – organizatora Konkursu.
Uroczystość zaszczyciły Sztandary:
» Harcerskiego Batalionu ZOŚKA Armii Krajowej,
» Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Szarych Szeregów,
» Zespołu Szkół Zawodowych nr 2 im. Janka Bytnara “Rudego” w Kaliszu,
» XXXIII Liceum Ogólnokształcącego im. Armii Krajowej w Łodzi,
» XXIX Liceum Ogólnokształcącego im. hm Janka Bytnara “Rudego” w Łodzi,
» 18 Łódzkiej Drużyny Harcerek im. Jadwigi Porzezińskiej,
» 21 Brzezińskiej Drużyny Harcerskiej im. Jana Kilińskiego.
Prowadzący Arsenałowe spotkanie hm Krzysztof Jakubiec w gawędzie powitalnej przedstawił sylwetki niektórych spośród wielu Gości wśród których znaleźli się:
» hm Anna Burdówna,
» hm Zofia Grzesik,
» hm Zofia Skalska – więźniarki Ravensbrück, harcerki konspiracyjnej, działającej w obozie drużyny “Mury”;
» hm Maria Chojecka-Stypułkowska “Kama” z Batalionu “Parasol”,
» Stanisława Pelczarska “Mila” – Uczestniczka zamachu na kata Warszawy Kutscherę, odznaczona Orderem Virtuti Militari,
» Janusz Maruszewski “Janusz”,
» Franciszek Bulwacki “Cienki”,
» Henryk Kowal “Henryk”,
» Wiktor Matulewicz “Luxor” – żołnierze Batalionu “Zośka”,
» hm Stanisław Korwin-Szymanowski – kierujący ogólnopolskim Ruchem “Kamykowym”,
» hm Wiesława Jackowiak – b. Komendantka Pogotowia Wojennego Harcerek na Podlasiu,
» liczni Żołnierze Szarych Szeregów Ula “Kominy”: hm Zbigniew Jaśniewicz – bohaterski lekarz, kawaler Virtuti Militari,
» uczestnicy “Małego Arsenału” – akcji odbicia 80 więźniów politycznych z łowickiego więzienia 8 marca 1945 roku z hm Jerzym Miecznikowskim “Wienciądzem” na czele.
Druh Jakubiec złożył szczególnie serdeczny hołd swej Wychowawczyni sprzed 40 lat – Pani Wandzie Michalskiej – organizatorce tajnego nauczania w Toruniu, po wojnie wspaniałej nauczycielce “języka polskiego i polskości”.
Barbara Wachowicz w swej gawędzie przytoczyła fragmenty wypowiedzi wszystkich laureatów Konkursu. Najnowsze książki Mistrzyni Mowy Polskiej _ “Nazwę Cię – Kościuszko!” oraz “Wigilie Polskie” były nagrodami dla wszystkich 26 uczestników – laureatów Konkursu oraz twórców Arsenałowej wystawy pamiątek. Nagrody wręczyła Pani Krystyna Gałązka – Dyrektor XXIX LO w Łodzi.
Wszystkim uczestnikom i organizatorom ARSENAŁU PAMIĘCI gorąco pogratulował Wiceprzewodniczący Wojewódzkiego Sejmiku Samorządowego pan Jerzy Kowalski.
Udział w edycji Arsenału Pamięci 2002/2003 zapowiedziało ponad 50 uczniów z Łodzi, Poznania, Gniezna, Brdowa, Wielunia, Łasku. Laureatami zostało 55 osób.
Uroczyste podsumowanie odbyło się 21 marca 2003 roku na pięć dni przed 60-tą rocznicą Akcji pod Arsenałem. Znów wspaniałą Salę Lustrzaną Muzeum Historii Miasta Łodzi wypełnili przedstawiciele czterech pokoleń: kombatanci z pocztami sztandarowymi, seniorzy, rodzice, młodzież. Wszyscy z zainteresowaniem obejrzeli wystawę udostępnionych na tę okazję pamiątek, stanowiących podstawę prac młodzieży.
Honorowa Druhna 44 ŁDH, niestrudzona propagatorka narodowych tradycji, Mistrzyni Mowy Polskiej – Barbara Wachowicz, nawiązała w swej gawędzie do wypowiedzi każdego z uczestników Konkursu, podkreślając wartość zgromadzonych “okruchów pamięci”.
Nagrody wręczali: Przewodniczący Związku Harcerstwa Polskiego prof. hm Wojciech Katner oraz Przewodniczący Rady Naczelnej Stowarzyszenia Szarych Szeregów Ks. hm Stefan Wysocki.
W przeddzień uroczystego podsumowania Arsenału Pamięci, które odbyło się 21 marca 2003 roku honorowy Patronat nad Konkursem w jego kolejnych edycjach objął Prezydent Miasta Łodzi Pan Jerzy Kropiwnicki.
Pierwsza ogólnopolska edycja Arsenału Pamięci przyciągnęła 26 uczestników – laureatów z Łodzi, Poznania i Gniezna. Na podsumowanie w roku 2003 zaprosiliśmy już 55 laureatów. Bardzo cieszy udział młodzieży z Łodzi, Poznania i Gniezna – w tych miastach mamy kolejnych budowniczych gmachu “Arsenału Pamięci”. Tym radośniej przyjęci zostali do ich grona młodzi ludzie z Brdowa na Kujawach, z Dębna położonego na zachodnich rubieżach Polski, ze Rzgowa, Wielunia.
Dorobek “Arsenału” wzbogacają co roku poza Konkursem Seniorzy np z Kutna (Rój “Wilkołak”) oraz Warszawy (Krąg “Twierdza”).
VI edycja Konkursu 2003/2004 jest rekordowa!
Zgłoszenia uczestników przysłało ponad 60 szkół z 34 miejscowości z 11 województw! Ogółem przystąpiło do gromadzenia skarbów rodzinnej i narodowej pamięci ponad 250 młodych ludzi, w tym 204 spoza Łodzi. Pokonało trudy zgromadzenia materiałów i ich opracowania 197 osób z 53 szkół, z 31 miejscowości, z 10 województw. Tylu mamy tegorocznych laureatów.
“Marzeniem moim jest rozpropagowanie arsenału pamięci
wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych całej Polski.”
hm Krzysztof Jakubiec…
…Profesor XXIX LO im. hm Janka Bytnara “Rudego”, opiekun 44 ŁDH “Człapy” im. hm Janka Bytnara “Rudego”, inicjator i organizator Konkursu i Wystawy ARSENAŁ PAMIĘCI